اسپیریتو سانتو
اِسپیریتو سانتو \ espiritu sānto\ ، یـا سانتـو، در گذشتـه: مارینا، بزرگترین و غربیترین جزیرۀ جمهوری وانواتو در جنوبغربی اقیانوس آرام. این جزیره که با 677‘ 3 کم2 وسعت، به همراه چند جزیرۀ کوچک، استان سانما (سانتو مالو) را تشکیل میدهد، منشأ آتشفشانی دارد و دارای رشتهکوهی است که تا ساحل غربی آن کشیده شده است. اسپیریتو سانتو پوشیده از جنگل است و درههای وسیع حاصلخیز و پرآبی دارد.
در 1606م پِدرو فِرناندیش دِ کیرُش ــ دریانورد پرتغـالی ــ از این جزیره دیدن کرد و با این تصور که به استرالیا رسیده است، آن را آوسترالیا دِس اسپیریتو سانتو نامید. او سکونتگاهی موقت در قسمت علیای خلیج کوچک سِنت فیلیپ و سِنت جِیمز برپا ساخت. بندرگاه هاگ (خوک) در ساحل شمالشرقی این جزیره مقر تشکیلات اداری سابق بریتانیا ست. مقر حکومتی سابق فرانسویها نیز در ساحل جنوبی، در سُگُن قرار دارد که در نزدیکی شهر لوگانویل (سانتو) واقع است. لوگانویل با برخورداری از بندری با آبهای عمیق و فرودگاهی بینالمللی، دومین شهر بزرگ جمهوری وانواتو به شمار میرود. این شهر در جنگ جهانی دوم پایگاه مهم ارتش ایالات متحده در اقیانوسآرام بود.
این جزیره در مۀ 1980 / اردیبهشت 1359، اندکی پیش از آنکه جزایر هِـبرید جدید با نام وانواتو استقلال یابد، به تصرف شورشیان جداییطلب درآمد. این شورش در 1981م سرکوب شد. صادرات اسپیریتو سانتو نارگیل، قهوه، کاکائو، و ماهی تن است.
جمع (1989م) استان سانما: 350‘25 تن.